İsrailli Büyükelçi Irit Lillian Habertürk'e konuştu: Amaç bölgede barışı ve istikrarı sağlamak

Türkiye ile İsrail 17 Ağustos’ta, diplomatik ilişkilerin yeniden en üst düzeye çıkarılması ve karşılıklı büyükelçi atanması kararı almıştı.

Bu bağlamda Eylül 2022'de Irit Lillian, İsrail'in Türkiye büyükelçiliği görevine atanmıştı.

Lillian, İsrail-Filistin çatışmalarının ardından Habertürk'ten Mehmet Akif Ersoy'un sorularını yanıtladı.

Lillian iki devletli çözüme nasıl baktığını, Gazze'ye abluka hakkında neler düşündüğünü açıkladı.

İsrail'in Gazze ile ilgili planı ve hedefi nedir?

Öncelikle tanımlarla başlamak istiyorum. Üzücü olaylar demek katliamı tanımlamak için çok hafif kalıyor. Biz burada fütursuz bir katliamdan bahsediyoruz. Bebekler, kadınlar, yaşlılar 1200 kişi 1 gün içinde hayatını kaybetti. Bununla birlikte 100'den fazla kişi kaçırıldı. Böyle bir eylem çok kararlı bir cevabı hak ediyor. Bu Gazze'deki masum insanları hedef almıyor. Amaç hem İsrail vatandaşlarının emniyetini sağlamak bir yandan da bölgemizin istikrar ve barışa kavuşmasını sağlamak.

Filistinlileri cezalandırmak gibi niyetimiz yok diyorsunuz. Ancak karşı karşıya kaldığımız tabloda hava saldırılarında aynı şekilde yüzlerce Filistinli hayatını kaybetti. İsrail'in Gazze'ye operasyonu aynı kelimeleri kullanarak ifade edebilir misiniz?

İsrail'in saldırıları arasında Gazze'de yapılan saldırılar masum sivilleri hedef almıyor. İstenmeyen çok üzücü bir olay. Ben de bir anneyim. İster İsrailli ister Filistinli her çocuk için ben de gözyaşı döküyorum. Ancak teröristler insanları kendilerini kalkan yapıyor. İsrail vurmadan önce vatandaşlarının evlerini terk etmesini istiyor. Teröristler partide eğlenen gençlere saldırıyorlar. Biz çok güçlü bir devletiz. Masum insanlara zarar gelmemesi için elimizden geleni yapıyoruz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dediği gibi İsrail'in örgüt gibi yanıt verdiğini düşünüyor musunuz?

İsrail vatandaşlarını korumak için elinden geleni yapıyor. Türkiye de tıpkı İsrail gibi terörün acı tadın almış bir ülke. İsrail elinden geleni yapıyor uluslararası hukuka uymak için. Ancak şunu da hatırlatmak istiyorum ki 2005 yılından beri Gazze'de İsrail mevcudiyeti yok. Bölgenin insanlarına aitti burası. Ancak onlar bütün altyapıyı parayı, onlara akıtılan parayı alıp bunu bir terörist faaliyet merkezine çevirmeyi tercih ettiler.

Gazze'nin elektriksiz ve susuz kalması, abluka altına alınması sivilleri cezalandırmak değil midir? Uluslararası hukuka uygun mudur?

İsrail elinden geleni yapıyor ancak 16 yıldan uzun bir sürede Gazze bir bağımsız bir altyapı oluşturmayı başaramadı. Çünkü para bu alanlara yatırılmadı yeraltı tünellerine harcandı ve başka birçok şeye yatırıldı. Şu anda İsrail bir savaşta ve savaşta böyle şeyler oluyor.

Ben devlet adamlarının, savaş esnasındaki devlet adamları olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. İnsanlar acı çekiyor, uluslararası hukukta belirli savaş kuralları var İsrail de elinden gelenin en iyisini yapıyor.

Söylediğim gibi liderler bazen çok radikal bir konuşma üslubunu benimseyebiliyor. Ancak İsrail uluslararası hukuka uyuyor.

İsrail fosfor bombası kullandı mı?

Bunlar yüzde 100 sahte haberler. Bunları her türlü yayan medya tarafından da reddedilmesi lazım. Bunlar vadesi geçmiş İsrail'le alakası olmayan kötücül haberler.

Fosforun kullanımı uluslararası hukuk tarafından yasaklanmıştır. İsrail uluslararası hukuka uymaktadır. Bu haberlerin görülmemesi ve bu yanlış şekilde yayılmaması gerekmektedir.

Daha öne kullanıldığını kabul ediyor musunuz?

Şu anda buna girmek istemiyorum çünkü bu zaman farklı detaylara ve konulara girmek gerekir. Şunu söyleyebilirim ki, şu anki görüntülerin bununla bir ilgisi yok.

Bu konuda yorum yapmak istemiyorum. Tek bir sebeple çünkü bunu kontrol etmem lazım. Bu an teyit edebileceğim tek şey İsrail-Filistin çatışmasında 10 gün içerisinde bunun kullanılmadığı.

Hamas'ın elinde kaç kişi var şu anda?

Masum insanlara dair birçok olay görüyoruz. Kestiriyoruz ama net bir sayı yok, 100'den fazla kişi olduğunu düşünüyoruz. Çok sayıda farklı ülkenin rehinesi de mevcut. 36 ülkenin vatandaşı hayatını kaybetti veya kaçırıldı. Bebeklerin olduğunu biliyoruz. Bebeklerin ailelerinin öldürüldüğünü biliyoruz. Hayatı kutlamak ve eğlenmek isteyen insanların yüzlercesi kaçırıldı. Bazıları öldürüldü mü onu da bilmiyoruz.

Türkiye'nin arabuluculuğu söz konusu mu?

İsrail kaçırılan herkesin şart olmaksızın geri verilmesini istiyor. Hiçbir ahlaka uygun değil bu. Hamas aslında kendi insanlarını da uzun yılardır kalkan olarak kullanıyor. Bu onların kararı ve onların halkı da buna tepki gösterilmeli.

İsrail'in Gazze planı nedir? Boşatılması talep edildi ancak bu nereye olabilir? Mısır da sınır kapısını kapattı.

Bizim Gazze'yi ele geçirmek gibi bir niyetimiz yok. Kalmak gibi niyetimiz yok. 2005'ten beri kendi halkına verdik ancak bakın ne oldu? Oradaki mevcut hücreler ortadan kaldırılmalı. Bu savaşın temel amacı Hamas'ın insanlara zarar verme kapasitesini kaldırmak olacak. Bu saldırıdan önce süregelen konuşmalar vardı Gazze halkının İsrail'de çalışmasına yönelik, fonlar alınmasına yönelik. Bunların hepsi bir günde yerle yeksan oldu.

Tarihe geri dönebiliriz. İsterseniz 1930'lara kadar gidebiliriz. Arapların Yahudileri katlettiği dönemlere de gidebiliriz. İran hala İsrail'in yok edilmesi çağrısı yapıyor. Şu ya da bu şekilde olayın içinde. Sivillerin de öldürüldüğü bir katliamla bu yapılmaya çalışıyor. Ancak bu saldırı tek bir amaca yönelikti. İsrail barış müzakereleri yaptı çok kere ancak hiçbir sonuç alınamadı. İki taraflı barış görüşmelerinden sonuç alınamadı. Bir de verilere bakalım, İsrail barış istiyor diğer taraf ise çok fazla yatırım yapmakta teröristlere. Bunun adına direniş deniyor ancak kötü görünüyor.

1967 sınırlarına dönüşü savunuyor musunuz?

1967 sınırı kutsal bir sınır değil. Üzerinde mutabık kalınmış bir sınırdır. 1990'larda yapılan görüşmelerde sınırı değiştirmekten de bahsedildi. Bunlar eğer bir adil açık yürekli diyalog olursa bu noktalara gelinebilir. Maalesef böyle bir diyalog uzun süredir mevcut değil. Şu an biz savaştayken, ufukta barışı görmek zor ancak ben iyimser biriyim ilerde bir gün barışı görebileceğimize inanıyorum.

İsrail Filistinlerin evlerini yıkmadı mı, işgal etmedi mi 1963'ten bu yana?

İşgal kelimesinin doğru olmadığını düşünüyorum. Sahada mevcut bir durum olarak görmüyorum. Bence bu doğru bir kelime değil. İsrail burada bir alanı kontrol ediyor ve toprağın büyük bir kısmı düzenlemeler ile İsrail'e verilmiştir. Bazı bölgelerden bahsediyoruz ben bunları işgal olarak görmüyorum. Bunlar şu an İsrail devletinin amaçlarına hizmet ediyor kimsenin arazisine müdahale etmeden.

Bu İsrail kompartmanının bir konusu. O gün geldiğinde diğer tarafla müzakere edeceğiz.

Biz birlikte komşularımızla barış içinde yaşamaya çalışıyoruz. Maalesef uzattığımız ele de karşılık alamadık.

İsrail'in Gazze planı nedir?

Şu anda savaştayız. Geleceğe dair bir şey konuşmuyoruz. Tekrar hatırlatayım ki Gazze Filistin yetkililerinin kontrolündeydi. Hamas kontrole geçtiğinde insanları öldürdü. Filistin halkına kalmış kendi geleceğinin kararını vermek. Ancak uzun zamandır bu seçimler yapılamıyor? Neden çünkü insanlar uzun zamandır rehin alınıyor. Biz sadece kendi komşularımızla barış içinde yaşamak istiyoruz.

Serbest kalan anne ve 2 çocuğu hakkında neler söyleyebilirsiniz? Kimlikleri belli mi?

Daha önce de söylediğim gibi tamamen yüzde 100 sahte haberler bunlar. Gazze'ye kaçırılmış 2 çocuğun komşularının yardım etmesi sonucu gerçekleşti olay. Görüntü gerçek ancak o görüntü kadın kaçırıldığı zaman çekilmişti. Sonrasında kadın komşusunun iki çocuğunu kaçırarak oradan kurtardı, o bir kahraman.