Varistör nedir, ne işe yarar? Varistör nerelerde kullanılır ve nasıl çalışır?

Elektronik devrelerde bilinmeyen ama önem taşıyan küçük parçalar bulunur. Bu devrelerin düzgün çalışması için gereken parçalardan biri de varistörlerdir. Peki, Varistör nedir? Varistör ne işe yarar? ve nasıl çalışır?

Giriş: 19.04.2024 - 14:32 Güncelleme: 19.04.2024 - 14:32

Elektrik devrelerinde kullanılan bir tür direnç olan varistörün ne işe yaradığı ve nasıl çalıştığı merak edilen konular arasında yer almaktadır. Varistör, elektrik devrelerinde kullanılan bir tür dirençtir. Genellikle "VDR" olarak kısaltılır ve voltaj değişimlerine karşı koruma sağlar. Bir tür yarı iletken olan varistörler, voltaj farkı uygulandığında dirençlerini değiştirirler. Tipik olarak metal oksit veya çinko oksit gibi malzemelerden yapılan varistörler, yüksek voltajlı durumlarda devreye dahil olan bir bileşen olarak çalışırlar.

Varistör Ne İşe Yarar?

Varistörler, elektronik devrelerde ani voltaj değişimlerine karşı koruma sağlamak için kullanılır. Özellikle aşırı gerilim durumlarında devreye bağlanarak, bu aşırı gerilimi emer ve devredeki diğer bileşenlerin zarar görmesini engeller. Böylece, hassas elektronik bileşenlerin korunmasına yardımcı olurlar ve sistemlerin daha güvenli ve dayanıklı olmasını sağlarlar.

REKLAM

Varistör Sembolü

Varistörün iki farklı sembolü vardır. Bunlardan birincisi:

VDR: Bu, "Voltaj Bağımlı Direnç" (Voltage Dependent Resistor) kelimelerinin baş harflerinden oluşur ve varistörün en yaygın sembolüdür.

Varistörün ikinci sembolü ise U’dur. Bu sembol, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) tarafından tanımlanmıştır ve varistörün voltaj kontrollü bir cihaz olduğunu gösterir. Her iki sembol de elektronik devre şemalarında varistörü temsil etmek için kullanılabilir.

Varistör Nerelerde Kullanılır?

Elektronik Cihazlar: Bilgisayarlar, televizyonlar, monitörler gibi elektronik cihazlarda aşırı gerilim koruması için kullanılır. Entegre devrelerin ve diğer hassas bileşenlerin ani voltaj değişimlerinden kaynaklanan zararlardan korunması sağlanır.
Güç Kaynakları: AC/DC dönüşümü yapan güç kaynaklarında kullanılır. Güç kaynaklarının girişlerindeki aşırı gerilimleri absorbe eder ve çıkıştaki istikrarlı bir voltajın sağlanmasına yardımcı olur.
Telekomünikasyon Ekipmanları: Telefon hatları, modemler, switch'ler gibi telekomünikasyon ekipmanlarında kullanılır. Şebeke gerilimi dalgalanmalarına karşı koruma sağlayarak iletişim hatlarını korur.
Endüstriyel Kontrol Sistemleri: Fabrikalarda, tesislerde kullanılan kontrol sistemlerinde aşırı gerilim koruması için tercih edilir. Makinelerin ve ekipmanların zarar görmesini önler ve üretim sürekliliğini sağlar.
Elektrik Panoları: Evlerden ticari binalara kadar geniş bir alanda kullanılan elektrik panolarında aşırı gerilim koruması sağlar. Ani voltaj değişimlerine karşı elektrik hatlarını ve bağlı cihazları korur.
Enerji Dağıtım Sistemleri: Dağıtım panoları, trafolar ve enerji şebekelerinde kullanılır. Yıldırımlar, ani yük değişimleri gibi durumlarda aşırı gerilimleri emerek enerji sistemlerini korur.
Varistörler, bu alanlarda kullanılarak elektronik ekipmanların ve sistemlerin güvenliğini ve dayanıklılığını artırır. Bu sayede, ani voltaj değişimlerinden kaynaklanabilecek hasarlar en aza indirilir ve sistemlerin sürekli çalışmasına olanak sağlanır.

Varistör Nasıl Bağlanır?

REKLAM

Varistörler, voltaj farkı uygulandığında dirençlerini değiştirerek çalışır. İşte varistörün bağlanması hakkında detaylar:

Paralel Bağlantı: Varistörler, genellikle koruma sağlamak amacıyla devre elemanlarına paralel olarak bağlanır. Bu, varistörün normal çalışma durumunda devreye dahil olmayacağı ancak aşırı gerilim durumunda devreye gireceği anlamına gelir.
Varistörün Uçları: Varistörün iki ucu vardır. Bu uçlar genellikle birer metal pim veya terminal olarak tasarlanmıştır. Bu pimler, varistörü devreye bağlamak için kullanılır.
Bağlantı Yerleri: Varistörün bağlanacağı yerler genellikle devrenin koruma gerektiren noktalarıdır. Örneğin, elektrik panosunda, güç kaynağının girişine veya hassas bileşenlerin bulunduğu devre kollarına bağlanabilirler.
Bağlantı Tekniği: Varistörler, genellikle lehimleme veya vida bağlantısı gibi standart elektronik bağlantı teknikleriyle bağlanır. Bu, varistörün sağlam bir şekilde devreye bağlanmasını sağlar.
Devre Şeması: Varistörün bağlantısını gösteren bir devre şeması genellikle üreticinin belgelerinde veya teknik spesifikasyonlarında bulunabilir. Bu şema, varistörün hangi noktalardan hangi bileşenlere bağlanacağını gösterir.
Koruma Seviyesi: Varistörün hangi voltaj seviyesinde devreye gireceği, genellikle üreticinin belirttiği bir değerdir. Bu değer, varistörün ne tür aşırı gerilim durumlarında koruma sağlayacağını belirler.

Varistör Nasıl Çalışır?

Normal çalışma koşullarında, varistörler yüksek dirençlidir ve devre akımını sınırlamazlar. Ancak, voltaj belirli bir seviyenin üzerine çıktığında, varistörlerin direnci hızla düşer ve aşırı gerilimi emerler. Bu şekilde, diğer bileşenlerin zarar görmesini önlerler.

Varistör Sağlamlık Testi Nasıl Yapılır?

Varistörlerin sağlamlık testi, üretim sürecinin önemli bir adımını oluşturur. Bu testler genellikle belirli bir voltaj ve akım seviyesinde varistörün nasıl tepki verdiğini değerlendirir. Ayrıca, varistörün belirli bir süre boyunca sürekli yük altında çalışabilirliğini ve dayanıklılığını test etmek için çeşitli koşullar altında gerçekleştirilir. Bu testler, varistörlerin kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak için önemlidir.

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ