Ukrayna lideri Zelenski son iki yıldır kamuflaj kombinlerini kuşanıp sayısız başkent ve uluslararası zirveyi fiziksel veya uzaktan bağlantıyla turladı, Amerikan Kongresi, Davos, Münih Güvenlik Konferansı, Grammy ödülleri dahil konuşmadık platform bırakmadı, İstanbul’a da geldi Hiroşima’ya kadar gitti, bir Oscarlar’da konuşmasına izin verilmedi bir de bizim semt pazarına uğramadığı kaldı ama Netanyahu’nun oturduğu yerden bir gecede elde ettiği savunma ittifakını bir türlü tutup koparamadı. Nitekim bu yüzden sitem etti, hatta Batı blokuna takaza etti bile denilebilir. İsrail’in geçen cumartesi gecesi İran salvolarını ABD, İngiltere, Fransa ve bazı Arap ülkelerinin yardımıyla savuşturduğunu gördükten sonra, Rusya’nın düzenli saldırıları karşısında ülkesinin yapayalnız bırakıldığını söyledi Zelenski.
Zelenski geçen pazartesi günü video konuşmasında kırgınlığını dile getirdi; “Bütün dünya İsrail’in kendisini savunurken yalnız olmadığını gördü. Ukrayna semalarında da aynı Ortadoğu’da olduğu gibi dronlar uçuşuyor. Ne İsrail ne de Ukrayna NATO üyesi, buna rağmen ABD, İngiltere ve Fransa savaş uçaklarıyla İran füzelerini vurdular. Kimse bu yüzden savaşın içine çekilmedi, neticede hayat kurtarmak için yardım etmiş oldular” dedi.
İki yıldır güçlü duygusal konuşmalarının da katkısıyla askeri ve mali destek alan Zelenski, Batı’nın İsrail savunması için sergilediği sıkı müttefik ruhu içinde aynı yardımı bekliyordu. Sitemlerinden iki gün sonra Rus füzeleri Çernigiv kentini vurdu, 18 kişi öldü. Zelenski’ye göre yeterli savunma sistemi olsaydı bunlar yaşanmayacaktı.
Bu arada Zelenski demedi ama Ortadoğu-Ukrayna kıyaslamasında hakikat şu: Altı aydır saldıran, Gazze’de 34 bin cana kıyan taraf İsrail, diğer yanda işgale uğrayan, 10 bini aşkın sivil ve 70 bin askerini kaybeden taraf Ukrayna. Netanyahu İran saldırısı sırasında sığınağa kapanarak kendisini güvenceye almıştı; Zelenski ise işgalin başından beri sahada. ABD’nin suikast endişesiyle tahliye teklifini geri çevirip bakanlarıyla birlikte Kiev sokaklarında boy gösterip meydan okuyan da Zelenski.
Fakat İsrail’in aksine, Kiev’in arkasında Batı’nın aktif hava savunma gücü yok. Hele İsrail örneği yaşandıktan sonra zaten var olan düş kırıklığı iyice büyüdü; çifte standart tescillendi. ABD ve müttefikleri İsrail ve Ukrayna’da uyguladıkları farklı stratejilerle düşmana açık çek sinyali göndermiş oldu.
İRAN UZAK – RUSYA FAZLA YAKIN
Batılı partnerler İsrail ile Ukrayna’nın farkını bir takım teknik ve siyasi gerekçeleri öne sürerek Kiev’in yakınmalarını baştan savmaya çalışıyor.
İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, hava kuvvetlerinin Ukrayna’da İsrail benzeri bir angajmana girmesinin mümkün olmadığını söyledi; “NATO birliklerinin Rus güçleriyle doğrudan ihtilafa girişmesi tehlikeli bir tırmanışa yol açar” dedi. Buna karşılık bazı güvenlik uzmanları şu mantığı ileri sürüyor: İsrail’e atılan dron ve füzeleri vuran ABD veya İngiltere, İran’la savaşın tarafı olmadığına göre Ukrayna’da sivillerin Rus kamikaze dronları ve füzelerinden korunması da Rusya’yla doğrudan ihtilaf anlamına gelmez.
Coğrafi koşullar da Ukrayna’ya olası destek için engel görülüyor. Ukrayna’nın yüzölçümü İsrail’in 27 katı büyüklükte, hava savunma sahası çok daha geniş. İran’la İsrail’in mesafesi bin kilometreden fazla, füzelerin fırlatma anından itibaren müttefikler uzun zaman kazanmış oldu. Ayrıca İran’ın dron ve balistik füzeleri üçüncü ülkelerin hava sahasından geçerken de durdurulabildi; bir kısmı Ürdün ve Suudi Arabistan tarafından, bir kısmı da Batılı müttefiklerin jetleriyle.
Böylece İran’a karşı İsrail’le birlikte oluşan bölgesel koalisyon iddiaya göre atışları yüzde 99 oranında etkisiz hale getirdi. Ukrayna savaşında ise bu tür avantajlar söz konusu değil. Özellikle ülkenin doğu kesiminde Rusya’nın saldırısına karşı erken uyarı süresi çok kısa. Ruslar kamikaze dronları veya füzeleri fırlattıktan dakikalar sonra Harkiv gibi cepheye yakın kentlerde yerleşim alanları, sivil altyapı isabet alıyor, onlarca can kaybı meydana geliyor. Bu durumda Romanya ve Macaristan’da konuşlu Batılı kuvvetlerin jetlerle müdahalesi mümkün değil.
Ukrayna’nın batı bölgelerine saldırı halinde erken uyarı süresi daha uzun olduğu için füzelerin havada vurulması teorik olarak imkan dahilinde; Kiev’e yönelik saldırıda füzenin hedefe ulaşması bir saat alıyor. Dolayısıyla Ukrayna’nın batı ve orta kesimlerinde hava sahasını koruma yükünün hafifletilmesi, halen sınırlı mühimmatla Kiev, Lviv ve Odessa gibi büyük kentlerde konuşlu hava savunma sistemlerinin doğuya taşınmasına olanak tanıyabilir.
Düşünce kuruluşu Institute for the Study of War verilerine göre Ukrayna, Rus füzelerinin ancak yüzde 46’sını vurabiliyor. İran’ın İsrail’e attığı yoğunlukta balistik füze salvosuyla karşılaşması halinde Ukrayna’da bu oranın yüzde 16’ya düşeceği hesaplanıyor. Nedeni, mühimmat sıkıntısı.
UKRAYNA’NIN ATOM BOMBASI YOK, İSRAİL’İN VAR
ABD’nin eski Kiev Büyükelçisi John Herbst’e göre İsrail’e verilen desteğin Ukrayna’dan esirgenmesi korkaklıktan başka bir şey değil. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby ise zorunlu açıklamasını “Farklı çatışma, farklı hava sahası, farklı tehdit senaryosu” sözleriyle geçiştiriyor. Bu pozisyon, Rusya’nın caydırıcı nükleer gücünün Batı için Ukrayna’yı savunmak bahsinde etkili olduğunu gösteriyor.
Aslında savaşın başından beri caydırıcılığın gücü ortada. Rusya’dan nükleer saldırı korkusuyla hafif silahlarla takviye edildi Kiev önceleri. Füze rampaları ve obüslerin tedariki de bu yüzden hayli zaman aldı. Ukrayna ordusunun muharebe tanklarıyla takviyesi ise bir yıl sürdü. Şimdi Almanya, Ukrayna’ya ilave Patriot hava savunma sistemleri göndermeye karar verdi, ancak Kiev’in istediği Taurus seyir füzelerine ret kararından dönmüş değil. Zelenski, Patriot’lar için Scholz’a teşekkür etse de, bir süre önce Taurus’ların Rusya korkusuyla verilmediğini söylemişti, o kısmı baki.
Moskova’nın atom bombasına sahip olması ve nükleer güç kullanma tehdidi önemli avantaj sağlıyor. İşte bu noktada İsrail’in de nükleer silahlara sahip olduğu için Batı’dan destek aldığına dair bir görüş var. Amerikalı askeri stratejist Phillips O’Brien’a göre durum şundan ibaret: “ABD’nin bütün kaygısı İsrail’in savaşı tırmandırmasını önlemek. Ukrayna’nın savaşı tırmandıracağına dair bir derdi yok. Çünkü İsrail nükleer güç, Ukrayna değil.” Yani Batı, İsrail’in kendi savunmasını ele alıp atom bombası kullanmasını önlemek için İran’dan gelen tehdidi savuşturmak için uğraşıyor.
ABD’nin Ukrayna’ya yardım bilançosu bu görüşü destekler nitelikte. Zelenski, işgal sonrası ilk dış ziyaretini 21 Aralık 2022’de Washington’a yaptığında hem yakın ilişki perçinlenmiş, hem de yurt dışına seyahat riskini göze aldığı sahnelenmişti. Zelenski’nin konuşmasını 18 kez ayakta alkışlayan Kongre Ukrayna’ya 45 milyar dolarlık yardımı onaylamıştı.
Fakat köprülerin altından çok sular aktı ve ABD seçim yılına geldi dayandı. Geçen aralıkta, ilk ziyaretinden bir yıl sonra Biden ve Kongre liderleriyle yeniden Washington’da buluşan Zelenski bu sefer eli boş döndü; Biden’ın Ukrayna’ya 60 milyar dolarlık ek yardım talebini göç yasasında reform şartına bağlayan Cumhuriyetçiler paketi bloke etti. Temsilciler Meclisi’nde yeni oylama yarın.
